ZIE VOOR DE LAATSTE STAND VAN ZAKEN T.AV. DE BEUKENLAAN DE VRIENDEN BRIEVEN 
Het grootste groene Monument van de Gemeente Maastricht

De Gemeente Maastricht is voornemens de Beukenlaan in de Landgoederenzone Maastricht-Meerssen te slopen. De Beukenlaan is groen monumentaal erfgoed dat het verdient met de grootst denkbare zorg behandeld te worden. Het is het meest karakteristieke onderdeel van wat de ‘Groene Loper’ moet gaan worden. We hebben het hier over de oudste, de langste en de best bewaarde Beukenlaan in Nederland.

De Stichting Vrienden van Vaeshartelt maakt bezwaar tegen de voorgenomen kap van 136 monumentale bruine beuken en roept vrienden en sympathisanten op dit bezwaar te onderschrijven. De Stichting bepleit vurig het behoud van een zo groot mogelijk gedeelte van de Beukenlaan en een zorgvuldig beheer in de toekomst.
Het belang van de Beukenlaan
De Beukenlaan tussen Station Maastricht-Noord en Buitenplaats Vaeshartelt is de oudste en langste Beukenlaan in Nederland. De laan is in 1856 met andere lanen aangelegd in opdracht van Petrus Regout: het stelsel van lanen verbond de verschillende landgoederen van Regout in de landgoederenzone, en vormde tevens de verbinding met de stad en met de Maas. De lanen zijn met Buitenplaats Vaeshartelt integraal beschermd als rijksmonument.
De Beukenlaan is aan de Noordzijde de oudste en belangrijkste groene long van de stad. Ecologisch is de laan van grote waarde als verbindingsroute voor zangvogels en vleermuizen en als bijdrage aan de leefbaarheid in de stedelijke omgeving. De oude heesterbeplanting onder de bomen heeft een onschatbare beschermende waarde voor deze laan en geeft de beuken al decennia wortelrust.
Ook al gezien de aanwezigheid van veel verschillende soorten vleermuizen is kap van de Beukenlaan niet verantwoord. De laan is ecologisch het laatste stiltegebied als verbindingsroute tussen het buitengebied Vaeshartelt en de stad Maastricht.
Verzet van de Vrienden van Vaeshartelt
 
De Vrienden van Vaeshartelt maken bezwaar tegen de kap van de 136 bruine beuken, die te samen een uniek Groen Monument in de Landgoederenzone vormen. Zij zullen juridisch bezwaar maken tegen de voor deze kap noodzakelijke vergunning, zodra dat procedureel kan. Zij zullen zich ook richten tot de Gemeenteraad van Maastricht, in de hoop dat het gezonde verstand daar zal zegevieren en dit onzalige kap-plan ongedaan zal worden gemaakt.
 
De Vrienden van Vaeshartelt bepleiten vurig de optie van behoud van een zo groot mogelijk gedeelte van de Beukenlaan, zoals voorgesteld in het rapport van Jorn Copijn (link) en zoals genoemd als een van de mogelijke scenario’s in het Cobrarapport (link). Inclusief een toekomstvisie voor het op termijn vervangen van delen van de laan. De Vrienden stellen voor om de daarvoor benodigde bomen nu al op te kweken, zodat er op termijn volwassen bomen beschikbaar zijn. Aan te tekenen is dat bij een goede verzorging de laan zeker nog 50 tot 100 jaar ouder kan worden en het beheer minimale kosten met zich mee brengt.
 
De Vrienden verzoeken eenieder, die ook vindt dat de Beukenlaan zorg en aandacht verdient en zoveel mogelijk moet worden gehandhaafd, om zijn/haar adhesie te betuigen met de actie van de Stichting Vrienden van Vaeshartelt.
 
Adhesie betuigen kan door op de knop te klikken boven en onder aan deze pagina! Of door een mail te sturen naar: stopkapbeukenlaan@vriendenvanvaeshartelt.nl

​Wie zelf als belanghebbende bezwaar wil maken: aan het einde van deze pagina is een model bezwaarschrift opgenomen.
 
Stichting Vrienden van Vaeshartelt
Esthetisch gezien is de Beukenlaan onmisbaar voor de beleving van de landgoederenzone. De laan is het belangrijkste relict van de monumentale lanenstructuur die de diverse buitenplaatsen met elkaar en met de stad verbond. Als deze monumentale laan wordt vervangen door een laan met jonge bomen eindigt de Groene Loper niet meer in de Landgoederenzone, maar tussen de bedrijfsgebouwen van de Beatrixhaven: letterlijk op het bedrijventerrein. En dat is natuurlijk een wereld van verschil.
Voordat een nieuwe laan tot wasdom komt zijn we vijftig jaar verder. Terwijl de meeste bomen van de bestaande Beukenlaan nog wel honderd jaar mee kunnen!

​Waarom wil de Gemeente van de Beukenlaan af: Kafka is er niets bij
 
Sinds er sprake is van de aanleg van de ‘Groene Loper’ boven op de nieuw aangelegde A2-tunnel is het de bedoeling dat deze zal aansluiten op de Beukenlaan: als recreatieve route van de stad naar de landgoederenzone, en vandaar naar Rivierpark Maasvallei enerzijds en het Geuldal anderzijds. Een rustige route voor de recreërende wandelaar en fietser, eindigend op een op te waarderen Beukenlaan (een opwaardering in de vorm van onderhoud aan de bomen en aanleg van een voor mens en boom vriendelijke half-verharding).
 
Plotseling werd deze mooie ontwikkeling doorkruist. Sinds enkele jaren wordt er ook gesproken over de aanleg van een snelfietsroute tussen Maastricht en Sittard. Die was aanvankelijk en is nu opnieuw (en dat is niet meer dan logisch) gepland langs de Meerssenerweg. Op een gegeven moment kregen de betrokken ambtenaren de briljante ingeving om die snelfiets-route over de Beukenlaan te leiden. Een kind kon zien dat dit een slecht plan was: de haakse bochten verdragen zich slecht met de beoogde snelheden op het traject. En de combinatie van snel verkeer en langzame recreanten is ook niet bepaald geslaagd.
 
Maar het duurde en duurde, voordat men in het stadhuis tot die conclusies kwam. En toen was het kwaad al geschied. De snelfiets-route vraagt namelijk om een vier meter brede asfalt-laag en om een aantal infrastructurele voorzieningen zoals verlichting e.d. De 136 eeuwenoude beuken staan dat in de weg. Afzien van de snelfietsbaan over de Beukenlaan lag natuurlijk het meest voor de hand. Maar in het stadhuis volhardde men in zijn tunnelvisie. Met als belangrijkste argument DAT DE PROVINCIE RUIME MIDDELEN TER BESCHIKKING WILDE STELLEN VOOR DE SNELFIETSBAAN EN ALLE BIJKOMENDE KOSTEN (zoals die van de sloop van de Beukenlaan en de aanleg van een nieuwe laan met jonge boompjes).
 
En dus moeten de 136 monumentale beuken weg. De ‘boomadviseurs’ van Cobra BV werden ingehuurd om een rapport te produceren dat zou moeten dienen als onderbouwing van de gewenste conclusie.

En ja hoor, die conclusie rolt er aan het eind van het rapport uit, ook al laat het onderzoek zelf voldoende ruimte voor andere conclusies, inclusief een scenario voor behoud van grote delen van de laan. Want je kunt er ook in lezen dat slechts enkele bomen zijn aangetast door de honingzwam en zeker niet de hele laan!
​​Intussen is het Beukenlaan-traject voor de snelfiets-route van de baan. Daarmee is de Beukenlaan als ideaal einde van de recreatieve Groene Loper gered, zou je denken. Maar nee: omdat het Cobra-rapport beweert dat de Beukenlaan onveilig is stelt de Gemeente Maastricht zich op het standpunt dat de 136 beuken moeten worden gekapt: omdat de Gemeente geen risico wil lopen met het oog op eventuele aansprakelijkheid in de toekomst, nu dit rapport er ligt. Er is beslist geen groter risico dan bij andere bomenlanen. Van de 136 bruine beuken hoeven er slechts 6 vervangen te worden.
De Beukenlaan wordt dus geofferd voor een snelfietsbaan die er helemaal niet komt.
Er worden tonnen uitgegeven voor het slopen van 136 groene monumenten,
​terwijl voor een fractie van dat bedrag onderhoud kan worden gepleegd waarmee de beuken nog honderd jaar mee gaan!
​We zeiden het al: Kafka is er niets bij.
Het Cobra-onderzoek
Dit onderzoek is uitgevoerd op 25 februari 2014 in opdracht van de Gemeente Maastricht. Het onderzoek heeft betrekking op de 136 bruine beuken en 2 paardenkastanjes in de Beukenlaan, en op de 89 groene beuken op de Vaesharteltweg. In totaal 227 monumentale bomen dus. De Vaesharteltweg blijft (gelukkig) kennelijk ongemoeid. De Beukenlaan wordt door Cobra terecht omschreven als een imposante en beeldbepalende bomenstructuur.
De Gemeente wil weten wat er met de Beukenlaan moet gebeuren bij aanleg van een ‘fietspadverbinding van een gesloten verhardingstype’. Dit in plaats van de bestaande (of een nieuw aan te brengen) lucht en water doorlatende puinverharding. Een aanzienlijk deel van het wortelgestel van de beuken bevindt zich onder de bestaande puinverharding. Dat gedeelte zal afsterven als er een asfalt-pad overheen wordt gelegd.
Door Cobra uitgevoerd ‘boomtechnisch onderzoek’ levert de volgende cijfers op.
In totaal staan er op beide lanen (Beukenlaan en Vaesharteltweg) 227 bomen: daarvan zijn er 135 als veilige bomen, 39 als attentiebomen en 53 als risicobomen aangemerkt.
Als het alleen om de Beukenlaan gaat zijn er 80 als veilige bomen, 20 als attentiebomen en 37 als risicobomen aangemerkt.
 
Gelet op deze aantallen is conclusie van volledige sloop van de beukenlaan volstrekt onlogisch. Daarvoor is een veel te groot aantal van de beuken gezond en veilig. Bij vervanging van een beperkt aantal bomen (zie de aanbevelingen van Copijn en zie ook een van de scenario’s van Cobra) blijft de monumentale laan behouden en is de veiligheid gegarandeerd. 
 
Maar: een opdrachtgever die een asfaltbaan door de laan wil aanleggen zit op zo’n aanbeveling niet te wachten.
 
Cobra bespreekt twee opties:
  • volledige sloop van de bestaande laan en vervanging van de beuken door nieuwe, jonge bomen;
  • behoud van de lanen. In dat geval moeten er 8 bomen worden gerooid, 24 bomen nader onderzocht, 21 bomen gesnoeid en de rest kan ongemoeid worden gelaten.
 
En kiest dan - niet onverwacht, want toen moest de snelfietsbaan nog over de Beukenlaan – voor de eerste optie. Het Cobrarapport is kennelijk naar een gewenste uitkomst toegeschreven: het getuigt niet van een grote dendrologische en specialistische bomenkennis. 
Foto
Het tegenrapport van Jørn Copijn 
Jørn Copijn, erkend boomspecialist, heeft in reactie op het rapport van Cobra BV een eigen onderzoek ingesteld en daaraan zijn aanbevelingen verbonden.
Copijn constateert dat het vanaf Vaeshartelt gezien eerste gedeelte van de Beukenlaan nog praktisch geheel intact is en de beuken daar behoudens een enkel exemplaar gezond zijn. Het betreft het laangedeelte dat begint bij Vaeshartelt en eindigt bij de nieuwe onderdoorgang van de afrit A2-Beatrixhaven. In dit gedeelte staan ca. 64 bruine beuken, waarvan er 61 gezond zijn en nog vele tientallen jaren mee kunnen. Van 3 beuken in dit gedeelte is nader te onderzoeken, of zij al dan niet kunnen worden gehandhaafd.
 
De doorsteek van de A2-afrit is zeer onzorgvuldig uitgevoerd en dat heeft geleid tot ernstige aantasting van de laan ter plekke. Aan weerszijden van het talud zijn natte moeraszones ontstaan. De beuken staan daar regelmatig met hun voeten in het water en zijn ten dode opgeschreven. Het heeft ook geen enkele zin om hier zonder grondige standplaatsverbetering nieuwe bomen te planten.
 
Voor de aanleg van de A2-afrit  waren de bomen ter plaatse nog gezond. Als gevolg van de ondeskundige en onzorgvuldige uitvoering zijn de bomen ter plekke ten dode opgeschreven. Is dit moedwillig gebeurd omdat de laan toch weg moest? Of is er sprake van desinteresse en een gebrek aan gevoel voor het natuurschoon dat deze Beukenlaan vertegenwoordigt? ​​
Het laatste gedeelte van de laan (tussen de A2-doorsteek en de Hoekerweg) laat een wisselend beeld zien. Het middendeel hiervan (20 beuken) is gezond te noemen en kan worden gehandhaafd. In de beide uiteinden zijn helaas veel bomen verzwakt: enerzijds als gevolg van de onzorgvuldige aanleg van de A2-afrit, anderzijds vanwege fatale fouten bij de uitbreiding van bedrijventerrein Beatrixhaven ruim 20 jaar geleden. Toen is een brede strook van ongeveer 10 meter humus weggegraven en in een uitlopende wal in de wortelzone van de beuken gestort, hetgeen een grote wortelsterfte tot gevolg heeft gehad. Dit laatste deel van de laan is hierdoor zo aangetast dat het niet zinvol is dit deel te redden.
 
Copijn concludeert dus dat het grootste gedeelte van de beuken gezond genoeg is om nog vele jaren mee te gaan. Hij waarschuwt ook voor de gevolgen van de negatieve ingrepen in de afgelopen decennia en ook nog in het zeer recente verleden, die tot onnodige aantasting van de standplaats van de beuken hebben geleid. Ook bij nieuwe aanplant dienen deze negatieve ingrepen ongedaan gemaakt te worden.   
Immers de wateroverlast en moerasvorming is ontstaan tijdens de aanlegwerkzaamheden van de afrit: verdichting van de leemlagen hebben tot deze lokale catastrofe geleid. Beter onderzoek vooraf had allicht tot andere resultaten geleid, waarbij de beuken ter plekke behouden zouden zijn gebleven.
Gemeente Maastricht: te weinig gevoel voor bomen
De gang van zaken rond de Beukenlaan bewijst nog maar eens dat er is Maastricht geen ‘bomenbeleid’ is, en dat er weinig gevoel is voor het belang van bomen voor de stad en zijn bevolking. Zelfs als het om monumentale bomen gaat.
Nu wordt absurd genoeg de Beukenlaan het slachtoffer van een snelfietsbaan die er niet komt. Opnieuw een bewijs van desinteresse en/of onkunde: de eeuwenoude natuurlijke en culturele infrastructuur van de landgoederenzone wordt lichtvaardig en volstrekt onnodig gesloopt. Met de Beukenlaan is al decennia zeer nonchalant omgesprongen. Allereerst door de foute planologische beslissing om bedrijventerrein Beatrixhaven oostelijk van de Beukenlaan door te trekken tot aan de spoorweg, in plaats van te stoppen vóór diezelfde Beukenlaan. 
Dat heeft o.a. betekend dat er een aantal doorsteken zijn gemaakt t.b.v het zware verkeer; dat er overtollige grond op het wortelpakket van de monumentale beuken is gedumpt met wortelsterfte en ziekte als gevolg enz. De wijze waarop een aantal beuken is afgetopt t.b.v. de hoogspanningsleidingen is hemeltergend. 
Bij de meest recente ingreep, de doorsteek van de A2-afrit, is er geen enkele aandacht geweest voor de gevolgen daarvan voor de beuken ter plaatse. Met voor de bomen fatale gevolgen. 
Fatsoenlijk onderhoud is er nooit gepleegd. Erger: ook een aantal van de nieuw aangeplante beuken op het traject van de Wielerbaan naar Station Noord hebben het al begeven, omdat er kennelijk niet voor een goede standplaatsverzorging is gekozen.
​Het is onvoorstelbaar dat er zo weinig oog is voor schoonheid, stilte en waardevolle ecologische processen. 
Toekomstvisie gevraagd
In plaats van trots te zijn op de laanstructuren in de landgoederenzone en die met voldoende zorg en aandacht te omringen vindt de Gemeente die lanen maar lastig en weet men niet beter dan het rooien van zoveel mogelijk bomen. We hopen dat de Beukenlaan behouden blijft, maar ook dat Maastricht in navolging van andere steden vanaf nu op een andere manier zal omgaan met zijn groene erfgoed.
Voor de Beukenlaan betekent dit om te beginnen het behoud van zoveel mogelijk van de 136 beuken. Voor die beuken moet een afdoend onderhoudsplan worden opgesteld en uitgevoerd. De beuken die moeten worden gekapt zijn te vervangen door forse nieuwe exemplaren. In de komende decennia zijn er nieuwe bruine beuken nodig om de plaats in te nemen van bestaande beuken, als die aan vervanging toe zijn. De Vrienden van Vaeshartelt pleiten er voor om die beuken nu al in de landgoederenzone aan te planten, bijv. op een van de  weiden van Buitenplaats Vaeshartelt.
 
De Vrienden roepen de Gemeente Maastricht dringend op om voor de Beukenlaan een echte toekomstvisie te ontwikkelen!
​Functie en belang van één 100-jarige beuk
Bomen en planten leveren een wezenlijke bijdrage aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Ze zijn een bron van schone lucht en filteren vuile lucht. Bomen in de stad en in het buitengebied leiden tot een forse reductie van fijnstof en stikstofoxiden.
De verwijdercapaciteit van een beuk met een stamdiameter van 20 cm (100 gram fijnstof per jaar) is gelijk aan de fijnstofemissie van een personenauto over een rijafstand van 1.800 km.
Een beuk met een stamdiameter van één meter compenseert op dezelfde wijze voor de hoeveelheid fijnstof die over 20.000 km wordt geproduceerd.
Een beuk legt gedurende zijn leven naar schatting 14 kg fijnstof vast. Wie bij de geboorte 10 bomen plant heeft daarmee in potentie fijnstof gecompenseerd voor 2 miljard km autorijden.
Ecologisch is de schade enorm als je alleen al de vervangingswaarde berekent van de ca 130 bomen: die is per  160-jarige boom minimaal die van 1.000 beuken van 8 tot 10 jaar oud. We praten dus over de waarde van 130.000 van die jonge beuken à € 500,- per boom, wat het astronomische bedrag van € 65 miljoen! Er zou in de Gemeente Maastricht niet eens plaats genoeg zijn om 130.000 jonge beuken te planten.
Een 100-jarige beuk verdampt gemiddeld 2.000 à 3.000 liter per dag. Dat is vergelijkbaar met 1.000 boompjes in de leeftijd van 8 à 10 jaar oud. 
Kosten van behoud versus kosten van sloop van de laan
Voor het kappen van de beukenlaan en het planten van nieuwe beuken trekt de Gemeente € 275.000,- uit (kappen van de 136 bestaande beuken 136, standplaatsverbetering en de aanplant van 136 nieuwe beuken).  Dat is krap aan en waarschijnlijk te optimistisch ingeschat. Kennelijk zijn de kosten voor de noodzakelijke verzorging van de nieuwe bomen in de eerste 10 jaar nog niet opgenomen.
En wat al helemaal niet zijn de kosten opgenomen van de ecologische verwoesting en de visuele en esthetische aantasting die het kappen van 136 groene monumenten met zich mee brengt.

Onderhoud van de beukenlaan en behoud van zoveel mogelijk gezonde beuken daarentegen brengt zeer geringe kosten met zich mee. Het betreft de (zeer beperkte) vervanging van enkele zieken beuken. Verder is standplaatsverbetering noodzakelijk, maar dat is een logisch uitvloeisel van de verwaarlozing in het verleden (uitbreiding Beatrixhaven, aanleg A2-afrit).

Bij goed onderhoud kunnen de te handhaven beuken nog zeker 50 tot 100 jaar mee!